Προσδιορισμός αξιών

... Ως γνωστόν ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος έτσι ώστε η κοσμοθεωρία του, όταν δεν του έχει επιβληθεί με ύπνωση, τα κίνητρά του και η κλίμακα των αξιών του, οι πράξεις και οι προθέσεις του να καθορίζονται από την προσωπική και συλλογική εμπειρία της ζωής. Όπως λέει και μία ρωσική παροιμία : μην πιστεύεις τον αδελφό σου, να πιστεύεις ότι βλέπεις. Και αυτό είναι η πιο υγιής βάση για την κατανόηση όλων όσων τον περιβάλλουν και της συμπεριφοράς του. Για πολλούς αιώνες, όσο ο κόσμος μας ήταν μυστηριώδης, όσο δεν αποκτούσε ενιαίες σχέσεις, δεν μετατρεπόταν σε ένα ενιαίο τρεμάμενο σβόλο, οι άνθρωποι ορθά καθοδηγούνταν από την εμπειρία τους στη ζωή μέσα στο περιορισμένο γεωγραφικά περιβάλλον που ζούσαν, στην κοινότητα τους, στην κοινωνία τους,και, τέλος, στην εθνική γεωγραφική τους περιοχή. Τότε ακόμη υπήρχε η δυνατότητα σε μεμονωμένα ανθρώπινα βλέμματα να διακρίνουν και να υιοθετήσουν μία ενιαία κλίμακα αξιών: τι να θεωρείται ως μέτρο, τι απίθανο, τι σκληρό, τι στα όρια της κακότητας, τι είναι έντιμο και τι απάτη ...

Αλεξάντρ Σολζενίτσιν